Wie is Emmi Pikler

De basisvisie van EigenWijs is gestoeld op de visie van Dr. Emmi Pikler. Wie was dat eigenlijk? En waar komt de Pikler ® visie vandaan?

Hierbij laat ik je graag even kort kennismaken met Emmi Pikler:
Emmi Pikler is geboren in 1902 in Wenen, als enig kind in een Joods gezin. Haar vader was een Hongaarse handwerker. Naast dat de vader van Emmi Pikler werkzaam was, was ook haar moeder buitenshuis werkzaam, uitzonderlijk aan het einde van de 19e eeuw. Haar moeder was werkzaam als kinderbegeleidster en wellicht is dat van grote invloed geweest op Emmi Pikler.
Wanneer Emmi Pikler twaalf jaar oud is overlijdt haar moeder. Intussen woont het gezin in Budapest, Hongarije.

Opleidingsachtergrond.
Ook haar opleiding was van groot belang en heeft een grote invloed gehad op het ontstaan van de Pikler® pedagogiek. Pikler heeft haar universitaire opleiding tot kinderarts, in de jaren 20, in Wenen gevolgd. In die tijd waren in universitaire kringen namen zoals Freud en Montessori intussen bekend en kwamen de Waldorf scholen (vrije scholen- Nederland/ Steiner scholen- België) in grote getalen in opkomst. Hernieuwing van de traditionele pedagogiek was toen al in de lucht.
Tot kinderarts werd Pikler opgeleid in het kinderziekenhuis van de universiteit van Wenen opgeleid door professor Von Pirquet en kinderchirurg Salzer. Deze artsen stonden bekent om hun radicaal progressieve houding in hun benadering van jonge kinderen en trokken hier door studenten van uit de hele wereld aan. De nadruk van deze artsen lag bij respect voor kinderen en het belang van vrij bewegen en spel.
De omstandigheden waaronder kinderen in deze kliniek werden behandeld, waren benijdenswaardig en dat is het nog steeds. De manier waarop de samenwerking met het kind plaats vond was voorbeeldig. Zelfs voor de meest pijnlijke ingrepen werd er de kinderen eerlijk verteld wat er ging gebeuren. Professor Salzer, welke een groot voorbeeld was voor Pikler, was van mening dat zelfs de meest pijnlijke ingreep ook zonder huilen doorgevoerd kon worden. Zijn visie was, het is niet noodzakelijk dat een kind hoeft te huilen.
De kinderen werden gezien en behandeld als wezens met gevoel, ze werden serieus genomen, er werd rekening gehouden met hun gevoelens tijdens de ingreep. De overige omstandigheden waren ook heel goed: de kinderen waren heel veel buiten en ook wanneer ze binnen waren, hoefden de kinderen niet constant in bed te liggen. Als ze daartoe fysiek instaat waren konden ze in een aparte ruimte vrij spelen. Men vond het van groot belang dat de kinderen activiteiten vrij konden ontplooien mede voor hun herstel.
De Weense jaren zijn ook van belang omdat Emmi Pikler er haar echtgenoot leerde kennen, György Pikler, hij was wiskundeleraar. Ook hij had andere ideeën over opvoeding en lesgeven, dan diegene die gangbare waren in die periode. Met haar echtgenoot sprak ze af, dat ze hun kinderen anders zouden opvoeden.

Opvoeding van haar dochter.
Begin jaren 30 kreeg Emmi een dochter, Anna Tardos, het was hun eerste kind en het eerste kind waarop ze hun vernieuwende gedachten hebben uitgeprobeerd. Hun eigen dochter, die bijzonder liefdevol en met bijzonder veel zorg is opgegroeid, werd volledig vrij gelaten in haar beweging. De baby werd niet geforceerd in haar ontwikkeling. Pikler en haar man wilden het eigen ritme van de baby respecteren en haar de mogelijkheid geven zelf initiatief in bewegen en spel te ontwikkelen. Hun ervaring was dat hun dochter heel actief en bewegelijk was, in grote harmonie met de omgeving.
Emmi Pikler kwam er achter dat als je een kind in eigen tempo laat ontwikkelen, het veel beter leert zitten, staan, spreken en denken dan een kind dat je hier in stimuleert of zelfs forceert.

Begeleiden van ouders.
10 jaar lang leerde Emmi Pikler ouders hun kind op dezelfde manier te begeleiden als zij zelf gedaan had bij haar dochter. Wekelijks zocht zij als kinderarts gezinnen op om hen hierin te helpen, te ondersteunen en aanwijzingen te geven. Haar belangrijkste werkzaamheden waren preventief van aard evenals het scheppen van een zo´n fijn mogelijke leefomgeving. Pikler probeerde ouders vooral vertrouwen te geven in de aangeboren competentie van het kind alsook hen het ritme van het kind te laten respecteren.
Pikler ontdekte hierdoor dat de kinderen, die met deze methode werden opgevoed, rustige en evenwichtige kinderen waren en over het algemeen vrolijker en nieuwsgieriger dan andere kinderen. Ook de moeders waren tevreden en zelfverzekerd.
Naar aanleiding van deze ervaringen heeft Pikler haar eerste boek geschreven, welke enkel in het Duits verkrijgbaar is, – Friedliche Babys – zufriedene Mütter / Vreedzame baby’s – gelukkige moeders.

Het Pikler instituut
Na de tweede wereldoorlog opende Emmi Pikler het Lóczy kindertehuis in Budapest, nu het Pikler instituut. In dit tehuis groeiden kinderen op in de leeftijd van 0 tot 3 jaar zonder hun ouders.
Ze had met haar gezinnen ervaren dat haar methodiek prima werkte in een liefdevol gezin. De vraag was wat gebeurd er als een kind niet in een gezin opgroeit, in een instituut met vreemden. Deze opdracht bleek veel zwaarder te zijn dan ze in de eerste plaats had gedacht. Alle methodes, alle elementen die ze had toegepast in de gezinnen, moesten toegepast worden in een instituut op een nog meer verfijndere wijze.
De kinderen waren allemaal belast met een achtergrond, kwamen uit moeilijke omstandigheden, kinderen hadden geen ouders.
Het was van het grootste belang om hen met tact en liefde te benaderen, zodat ook als de begeleidster niet in de buurt was ze zich prettig konden voelen. Dit betekent dus dat de choreografie volledig uitgewerkt moest zijn.
In vergelijking met andere kinderweeshuizen, in die tijd, werd er op een geheel ander wijze omgegaan met de kinderen.
Naast de liefdevolle benadering en een uitgewerkte choreografie rondom de verzorging, werden de kinderen niet begrensd in hun bewegingsontwikkeling. Kinderen zaten niet vast in hun bedje of in een stoeltje, zij kregen volop de ruimte om vrij te bewegen en vrij te spelen op de vrije vloer en buiten in de tuin.
Interessant om te vermelden is, dat geen enkel kind in het Pikler kindertehuis gehospitaliseerd raakte, alle kinderen waren gezonde, actieve kinderen welke nu allemaal als gezonde normale volwassenen net als jij en ik functioneren en leven (in 1968 vond een onafhankelijk onderzoek plaats naar het leven van mensen die als kind in het Pikler instituut opgroeiden). Dit in tegenstelling tot kinderen welke bijvoorbeeld opgroeiden in kindertehuizen in het naburige land Roemenië.

Internationale Bekendheid
Vanaf het begin werd het werk van Emmi Pikler zorgvuldig gedocumenteerd door Marian Reismann. In de loop van de tijd ontstond daardoor een omvangrijke verzameling aan foto’s, dia’s en films. In 1992 werd een boek uitgegeven met bijdragen van anderen: “Mit einander vertraut werden”.

Het materiaal wordt nog steeds gebruikt voor scholing in de Pikler® methode. Vanaf het begin van de jaren zeventig was er regelmatig contact tussen Emmi Pikler en vakmensen in het buitenland. En vanaf de jaren tachtig gaf ze voordrachten over haar werk op symposia en conferenties in verschillende landen. Emmi Pikler bleef vrijwel tot het eind van haar leven actief werkzaam in het kindertehuis Lóczy. Ze overleed in 1984.
(Informatie deels afkomstig uit “Grote pedagogen in een klein bestek”)
Het Lóczy kindertehuis bestaat nog altijd nu onder de naam Pikler instituut. Sinds 2011 is dit geen kindertehuis meer, maar een kinderdagverblijf. Het Pikler instituut is tevens een opleidingscentrum, waar mensen over de hele wereld komen om kennis te maken met het prachtige gedachtegoed van Emmi Pikler.
Ik heb de kans gehad intussen 3 keer dit prachtige Pikler instituut te mogen bezoeken, een zeer inspirerende plek.